Stekkeromvormer? Beter van niet!

Auteur: Ir. T.S. Doorn

Wist je dat stekkeromvormers al sinds 2015 niet meer zijn toegestaan in Nederland? In het verleden mocht je kleine (PV) omvormers met een maximale stroom van 2,25A via een stopcontact aansluiten. Dit soort systemen wordt nog steeds aangeboden. Er zijn echter teveel mitsen en maren om algemeen toe te staan dat stekkeromvormers worden gebruikt. Daarom is de NEN 1010 in lijn gebracht met de internationaal geldende opvatting hierover. Omvormers moeten met een eigen kabel direct op de groepenkast worden aangesloten.

Wil je weten hoe je je omvormer wel veilig op de groepenkast aansluit? Lees dan het artikel Sluit je omvormer veilig aan op de groepenkast.

De norm: NEN 1010

Volgens de NEN 1010 (artikel 551.7.1) is het aansluiten van stekkeromvormers dus al jaren niet meer toegestaan. Het grootste probleem is dat andere apparatuur, aangesloten op dezelfde groep, meer stroom kan gaan voeren dan waarvoor de bedrading is ontworpen. Er zijn nu immers twee bronnen: De elektragroep (in de groepenkast) en de omvormer. Ook is het mogelijk om meerdere van dit soort systemen aan te sluiten, waardoor het probleem verergert. Dit kan gevaarlijke situaties opleveren, met name tijdens foutcondities.

Verder kun je de stekker uit het stopcontact halen als de omvormer in werking is. De omvormer heeft tijd nodig om te bepalen dat de netspanning niet meer aanwezig is. Afhankelijk van de omstandigheden kan nog enige tijd 230V op de aanraakbare polen van de stekker staan. Dat is uiteraard niet veilig.

Verder maakt het voor niet-geïsoleerde omvormers (omvormers zonder transformator voor galvanische scheiding) uit hoe de fase en de nul worden aangesloten. Het is bij gebruik van een stekker en een stopcontact niet direct duidelijk welke pool de fase is en welke de nul.

De wet: Het Bouwbesluit

Er wordt hier en daar beweerd dat je je als particulier niet aan de NEN 1010 hoeft te houden, omdat de NEN 1010 geen wet is, maar een norm. Voor professionals zou de norm wel gelden. Echter, woningen in Nederland moeten wettelijk voldoen aan het Bouwbesluit. Daarin staat letterlijk dat een voorziening moet voldoen aan de NEN 1010. Het Bouwbesluit is gelijkwaardig van toepassing voor particulieren en professionals, want hij is van toepassing op:

het bouwen van bouwwerken;
de staat van bestaande bouwwerken, en
het in gebruik nemen of gebruiken van een bouwwerk.

Ruimte of af te wijken van het Bouwbesluit

Nu laat het Bouwbesluit wel ruimte voor andere oplossingen die gelijkwaardig zijn aan de gestelde prestatie-eisen. Je moet dan goed op de hoogte zijn van waar je mee bezig bent.

Als je per se een stekkeromvormer wilt gebruiken, zorg dan dat je er maximaal één aansluit met een maximaal vermogen van rond de 500W. Dat is het vermogen dat vóór 2015 mocht worden aangesloten en destijds veilig werd geacht.
Sluit de omvormer aan op de wasmachinegroep of een ander stopcontact met een eigen eindgroep. Daarop zijn geen andere apparaten aangesloten.
Gebruik een geïsoleerde omvormer, dus eentje waarin een transformator wordt gebruik voor een galvanische scheiding.
Gebruik een omvormer met een ingebouwd veiligheidsrelais, zodat de omvormer automatisch zijn AC uitgang kan loskoppelen van de kabel.
Trek de stekker niet uit het stopcontact terwijl de omvormer aanstaat.

Standpunt Nederlandse Voedsel en Warenauthoriteit

Er wordt door sommige mensen beweerd dat voor consumenten de NEN1010 niet geldt. Stekkeromvormers zouden consumentenproducten zijn die gereguleerd worden door de Nederlandse Voedsel en Warenauthoriteit (NVWA). ZonnepanelenSuper heeft daarom contact gezocht met de NVWA met de vraag waarom zij geen actie ondernemen als de geldende norm zo duidelijk is over het gebruik van stekkeromvormers. De NVWA kwam met de volgende reactie (10 november 2023):

“Het is niet verboden om een PV omvormers aan te sluiten via een stekkerverbinding op een wandcontactdoos, mits deze op een aparte eindgroep is aangesloten. Wij zijn wel van mening dat het ongewenst is dit zo aan te bieden in de markt, dit omdat het verwarrend is en dat consumenten het kunnen aansluiten op een groep waar meerdere verbruikers op zitten. De NVWA is hierover in gesprek met de NEN en voornemens hier een actie op te ondernemen d.m.v. van voorlichting aan de verkoopkanalen.”